Droombestemming Islay. Naar de bar of naar de baan?

Islay, uitgesproken als Aila, betekent precies wat het is: eiland. Op een minuut of veertig vliegen van Glasgow ligt dit 600 vierkante kilometer grote eiland met een kustlijn van zo'n tweehonderd kilometer. De hoofdstad is Bowmore (duizend zielen); landbouw, toerisme en whisky zijn de belangrijkste bronnen van inkomsten; en het is er gemiddeld warmer dan op het Schotse vaste land. Al blijft het natuurlijk Schotland: wanneer je ook afreist, een regenpak en paraplu moeten op je paklijst.

Je kunt ook met de boot naar het eiland, hoewel wij dachten dat dat niet écht een optie was: vanaf Kennacraig – op bijna drie uur rijden van Glasgow – ben je dan ongeveer twee uur onderweg. Toch wil de nieuwbakken general manager van The Machrie, Ian Ferguson, juist die manier van reizen aanmoedigen, zo zegt hij als hij ons na een ritje van nauwelijks vijf minuten van de mini-luchthaven bij het hotel annex de golfbaan heeft afgezet. 'Tussen Glasgow en de veerboot kom je langs prachtige plekken en een paar heel leuke golfbanen. We hebben er nog geen pakketten voor, maar we geven met liefde wat tips en adviezen over banen waar je kunt spelen, restaurants waar je kunt eten en hotels waar je kunt slapen. Zo maak je van je reis naar Islay een fantastische roadtrip. Met natuurlijk The Machrie als prachtig sluitstuk', aldus de geboren Schot, die zelf ook nog maar nauwelijks kan geloven dat hij de scepter zwaait over deze zelfs voor Schotse begrippen bijzondere baan. 'Eind vorig jaar zat ik met mijn vrouw een beetje te filosoferen over de toekomst. “Waar zou je nog wel eens willen werken?” vroegen we elkaar. We zaten op dat moment prima op onze plek op Dundonald Links. Maar iedereen heeft wel eens van die momenten, toch? Ik weet nog dat ik zei dat als The Machrie voorbij zou komen, ik dat serieus zou overwegen. Dus toen die optie zich een tijdje later voordeed, was de keuze snel gemaakt. Dit is een heel bijzondere plek', zegt Ferguson en kijkt door de grote ramen van het clubhuis naar buiten.

Prestwick-esk

Tegenwoordig is The Machrie Links de enige golfbaan op het eiland, maar een kleine honderd jaar geleden lagen er zeker drie. Met het verdwijnen van een groot deel van de bevolking verdwenen ze stuk voor stuk. Op The Machrie na dus. De in 1891 door Willie Campbell ontworpen baan ligt pal aan de kust en dankt daar ook zijn naam aan: 'machrie' is een verbastering van 'machair', het Gaelische equivalent van het Engelse woord voor linksgronden. Van de drieduizend bewoners die het eiland nog telt (op het hoogtepunt woonden er zo’n vijftiendduizend mensen), zijn er drie- à vierhonderd lid van de baan, die de afgelopen jaren grondig op de schop is gegaan. Samen met de buitenlandse gasten spelen ze zo'n tienduizend rondjes per jaar. En hoewel dat kleine aantal de kwaliteit van de baan ontegenzeggelijk ten goede komt, is de eigenaren er vanzelfsprekend veel aan gelegen om het aantal gasten op te schroeven. Ferguson: 'De baan werd wel eens omschreven als 'Prestwick-esk' en dat was niet per se een compliment of uitnodiging om te komen spelen. Er waren simpelweg te veel blinde slagen. Als je de baan niet goed kende, was het bijna onmogelijk om goed rond te komen. De aanpassingen hebben het goede van de baan behouden, maar hem tegelijkertijd veel vriendelijker gemaakt.'

Het is een oordeel dat je veel terugleest, al zijn er ook liefhebbers van de oude baan die menen dat de renovatie door DJ Russell de ziel te veel heeft aangetast. Hoge duinen die het zicht op greens of fairways volledig wegnamen en een bonte verzameling aan palen waar je op moest mikken. Die zijn er nog steeds, maar veel minder. Toch blijft een baanboekje onontbeerlijk.

Wij kunnen niet anders dan ons oordeel baseren op de baan zoals die er sinds 2018 ligt, en wij kunnen ons niet voorstellen dat er golfers zijn die hier niet van kunnen genieten. The Machrie is geen klassiek in-en-uitontwerp, waarbij je eerst de kustlijn volgt naar een ver gelegen punt, omkeert en dan de weg terug volgt. De holes spelen alle kanten van het kompas op, waardoor je tijdens je ronde met alle windrichtingen te maken hebt. En waaien doet het hier natuurlijk altijd: de zee ligt op enkele tientallen meters van de baan – mede daarom worden de greens relatief langzaam gehouden – en wind uit het westen of uit het oosten kan een wereld van verschil maken. Neem de par-3 negende: tijdens onze eerste ronde blaast de wind vol uit het westen en hebben we, met striemende regen bovendien, een ijzer-5 nodig om de green van de nauwelijks 120 meter lange hole ternauwernood te bereiken. Een dag later, met wind uit het oosten, volstaat een gap wedge voor het midden van de green.

'De elementen spelen een grote rol, maar voor zijn verdediging heeft de baan veel meer wapens tot zijn beschikking', legt assistent-pro Freddy Leigh later uit. 'In het oorspronkelijke ontwerp had je maar liefst zeventien blinde afslagen. Zelfs goede golfers verloren makkelijk tien ballen per ronde. Sinds de renovatie zijn er nog altijd tal van blinde slagen, maar moet je vooral goed bedenken waar je je bal wilt hebben voor je volgende slag. Waar je op veel banen het liefst midden op de fairway terechtkomt, is dat hier vaak niet het geval, omdat je dan wéér een blinde slag hebt, of geen goede lijn. Baankennis loont altijd, hier misschien nog wel meer dan elders', grijnst de jonge Schot als hij ons meeneemt over het terrein en nadrukkelijk wijst op de Wee Course: een veld met zes korte holes die je in keurig van een tot en met zes kan spelen, maar ook in volstrekt willekeurige volgorde. Perfect om na je ronde nog een uurtje stuk te slaan voor je naar je hotelkamer gaat om je op te frissen en vervolgens op het terras aanschuift voor verse vis uit zee.

Whiskybedevaart

Hoe mooi The Machrie ook is, de vraag is natuurlijk of je voor een bestemming met maar één golfbaan de oversteek moet maken. Als we Ian Ferguson met die twijfel confronteren, knikt hij begrijpend, maar hij heeft ook meteen zijn antwoord klaar. 'Wat denk je zelf?’ zegt hij lachend. ‘Dit eiland mag dan niet groot zijn – er wonen zó weinig mensen dat je iedereen groet – maar alles is er. Een kleine luchthaven, een ziekenhuis, winkels, restaurants, eigenlijk alles wat je nodig hebt. En voor toeristen is er meer dan genoeg te doen. Het eiland staat bijvoorbeeld bekend als plek waar tal van vogelsoorten verblijven. Niet voor niets is het logo van de baan een kunstzinnige bewerking van een blauwe kiekendief en komen elk jaar duizenden vogelaars naar Islay om vogels te spotten. Al is hun aantal nog bescheiden als je het vergelijkt met het aantal bezoekers dat speciaal voor onze whisky komt.'

Het woord is eindelijk gevallen: whisky. Reeds bij aankomst op de luchthaven zie je dat de uit graan gedistilleerde drank een belangrijke plek heeft op het eiland. Zó belangrijk dat we het woord ‘whiskybedevaart’ in de mond namen en door niemand werden tegengesproken.

Niet minder dan negen whiskydistilleerderijen telt het eiland. Miljoenen liters vinden elk jaar hun weg naar liefhebbers van vooral de rokerige varianten. 'Dat is hét kenmerk van op het eiland gestookte whisky', legt gids Alice ons in de distilleerderij van Laphroaig uit. 'Turf was hier jarenlang de voornaamste brandstof, een brandstof die als bijkomstigheid heeft dat hij een heel typische geur verspreidt. Hoewel we heel zuinig zijn op de aanwezige turf en deze proberen te bewaren voor de generaties na ons, zorgt het nog altijd voor die typische smaak. Er zijn mensen die de geur en smaak niets vinden, maar gelukkig voor ons vinden miljoenen anderen die juist heerlijk', lacht de kleine Engelse tijdens de door haar verzorgde rondleiding door de oude distilleerderij, waar het hele stookproces van dichtbij te bekijken is.

Het woord ‘whisky’ werd afgeleid van het Schots-Gaelische 'uisge beatha', dat levenswater betekent. Volgens velen werd de Schotse whisky voor het eerst op Islay geproduceerd, in 1300. 'Maar het jaar 1813 is veel belangrijker', zegt Alice. 'Er werd al druk gebrouwen op het eiland, maar dat was altijd een beetje 'voor erbij' en sowieso illegaal. In 1813 legaliseerde de overheid de productie van whisky, waarschijnlijk vooral omdat ze de inkomsten uit accijns goed kon gebruiken, en sindsdien heeft die een enorme vlucht genomen.' Ze somt een paar grote merken op waarvan de wortels op Islay liggen. Laphroaig dus, met een scherpe turfsmaak (bijna steenkoolachtig), Ardberg, met de smaak van kampvuur, en Bowmore, een van de oudste distilleerderijen van het land. Die laatste heeft een relatief milde smaak, maar nog altijd die onmiskenbare turfgeur die je overal op het eiland ruikt.

'Zeker als het regent, ruik je de turf ook op de baan. Je zou er dorst van krijgen', zegt Ferguson lachend en drukt ons een zakje tees, wat ballen én een flesje lokale whisky in handen als we ons opmaken voor nog een rondje. Golf welteverstaan. Nog een rondje gólf.

Willie Campbell zei het tijdens zijn eerste bezoek al: 'This place is made for golf'. Hij had volkomen gelijk. Dat rondje whisky komt straks wel.

Dit artikel is ook te lezen in Golfers Magazine 3. Het hele nummer lezen? Dat kan: ga nu naar de winkel en lees ook alle andere verhalen. Of beter nog: sluit een abonnement af en ontvang hét golftijdschrift van Nederland en België vanaf volgende maand thuis. Tien keer per jaar, 132 pagina's met alles wat je over jouw sport wilt weten.