Profiel Bernhard Langer: de ultieme perfectionist

Het is lastig om de carrière van Bernhard Langer in een paar zinnen samen te vatten. Dat lukt ook ChatGPT niet; de AI-machine grossiert in fouten op welk terrein dan ook. Verder dan een paar algemeenheden komt de ‘bot’ niet:

. Bekend om zijn nauwkeurige spel en lange levensduur in de sport.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

. Een van de meest succesvolle Duitse sporters ooit.

. Beroemd om zijn onwrikbare mentaliteit en techniek, ondanks een vroeger 'yips'-probleem bij het putten.

Lagen

Het dossier Langer is natuurlijk veel gecompliceerder en fascinerender, en heeft tal van lagen. In 1974 debuteerde hij op de Europese Tour en 51 jaar later is de Duitser nog steeds actief. Eind februari stond de teller volgens een database van de PGA Tour op 513 toernooien op de Europese Tour, 358 op de PGA Tour, 326 op de Amerikaanse Senior Tour, 56 op de Europese Senior Tour en 15 elders, al zal dat laatste aantal wel vele malen hoger zijn.

In augustus wordt hij 68 en hij is nog steeds niet van zins om te stoppen. Zelfs een gescheurde achillespees, begin 2024, was geen reden om met pensioen te gaan. Die veroorzaakte hooguit een lastige onderbreking, die hem onder andere zijn veertigste en laatste deelname aan The Masters kostte. Dat afscheid vond dit jaar plaats.

Langers loopbaan bestond en bestaat uit tal van elementen, waardoor het moeilijk is om een goed overzicht te maken. Wel kun je stellen dat al die elementen op hun eigen wijze hebben bijgedragen aan de lange, lange loopbaan van de Duitser.

Het fundament

De vader van Bernhard Langer, Erwin Langer, werd geboren in het door Duitsland in 1938 geannexeerde (Tsjechische) Sudetenland. In de Tweede Wereldoorlog was hij koerier voor de Wehrmacht. Na de Duitse capitulatie werd hij als krijgsgevangene door de Russen op de trein gezet richting Siberië. Miljoenen Duitse soldaten ondergingen hetzelfde lot. Honderdduizenden kwam in kampen om het leven en pas in 1956 werden de nog levende gevangenen teruggestuurd naar huis.

Maar Erwin Langer sprong midden in de nacht uit de rijdende trein en, terwijl de kogels hem om de oren vlogen, verdween hij in de duisternis van een bos. ‘Als hij was geraakt, was er geen Bernhard geweest’, zei de golfer jaren later. ‘Mijn vader was een nuchtere man en maakte het verhaal van zijn ontsnapping niet groter. Maar misschien heb ik wel zijn karakter, zijn overlevingsdrang geërfd.’

Langer sr. belandde uiteindelijk in het Beierse dorp Anhausen, waar hij als metselaar aan de slag ging. Hij werd verliefd op Walburgia (roepnaam Wally) en samen kregen ze twee kinderen. Na de geboorte van de oudste – de naar zijn vader vernoemde Erwin, die al bijna vijftig jaar Bernhards manager is – waarschuwde de plaatselijke arts het echtpaar: nog een zwangerschap zouden moeder en pasgeborene het leven kunnen kosten. Maar op 27 augustus 1957 kwam Bernhard ter wereld.

Toen hij een jaar of 8 was, kwam broer Erwin aangefietst en liet hem een handvol Deutsche Marken zien – het resultaat van het caddieën op de Augsburg Golfclub, zeven kilometer ten zuiden van Anhausen. ‘We hadden het bepaald niet breed’, aldus Langer. ‘Ik herinner mij dat mijn vader en moeder altijd aan het werk waren.’

Bernhard reed met zijn broer mee en had meteen beet: de clubkampioen had een caddie nodig. Omdat het joch zijn werk goed deed, vroeg de clubkampioen hem een volgende keer weer.

Op de Augsburg Golfclub kregen caddies een soort set om te leren golfen: stokken met bamboeshafts en een putter met een zwaar verbogen shaft. Langer legde een deel van zijn verdiensten apart en kocht op zijn 12de een goedkope echte set. Zijn swing werd beter en dwong bewondering af bij de leden. ‘Ik denk dat ik mijn swing gebouwd heb zoals mijn vader metselde: steen voor steen’, zei hij later.

Toen een paar jaar later op school het onderwerp ‘beroepskeuze’ aan de orde kwam, zat Bernhard naast zijn ouders tegenover een man van het Arbeidsbureau. Hij zei dat hij golfpro wilden worden. Daar had de man nog nooit van gehoord en het was beter, volgens de adviseur, als Bernhard iets anders werd. Zijn ouders knikten beleefd.

Maar op zijn 15de kon hij na lang zoeken, aandringen en het bewust halen van slechte cijfers op school assistent-pro op een club bij München worden – voor een maandsalaris van 150 Mark. Dat inkomen schroefde hij met partijtjes tegen leden flink op.

In 1973 kwam een bekende speler naar de club voor een demonstratie. De jonge Langer herkende hem van de foto’s die in het caddiehok op de Augsburg Golfclub hingen: Jack Nicklaus. Samen met een paar andere amateurs mocht Bernhard met hem de baan in. Toen Nicklaus na de ronde om zijn oordeel over de blonde jongeman werd gevraagd, zei de Amerikaan: ‘Hij heeft de wil om te winnen, maar hij heeft nog een lange weg te gaan.’

De weg

De eerste stap was het winnen – als amateur – van het Duits Nationaal Open van 1975. Na het vervullen van zijn dienstplicht kon hij de Europese Tour op, met een oude Ford Escort als vervoermiddel en vaak ook als slaapplaats.

In 1976 was een vijfde plaats in het Madrid Open zijn eerste succes als professional. Dat jaar speelde hij ook zijn eerste Dutch Open. Dat was op de Kennemer, waar de paar maanden oudere Severiano Ballesteros won.

In oktober 1980 won Langer voor het eerst op de Europese Tour. Op St. Pierre in Wales had hij in het Dunlop Brits Masters vijf slagen voorsprong op Brian Barnes en acht op Nick Faldo.

Maar de golffans aan beide zijden van de Atlantisch Oceaan leerden hem pas echt kennen op 14 april 1985. In wat pas zijn derde Masters was, kreeg de Duitser in de laatste ronde te maken met een scherpe Curtis Strange. De 30-jarige speler uit Virginia stond met nog zes holes te gaan drie slagen voor op het veld. Maar hij bogeyde 13, 15 en 18 en viel terug naar één slag achter Langer. De 27-jarige Duitser behield zijn voorsprong met vier birdies op de laatste zeven holes. En met een ongevaarlijke bogey-5 op de 18de noteerde hij een ronde van vier onder par (68) en een totaal van 282. Curtis Strange werd samen met Raymond Floyd en Severiano Ballesteros tweede.

De zege leverde Langer zelfs een foto met bijschrift op de voorpagina van The New York Times op. Verderop in de krant werd zijn zege als volgt beschreven:

‘Bernhard Langer werd [zondag] de eerste Duitse golfer die een van de vier grote toernooien won. Hij kwam van vier slagen achterstand met nog negen holes te spelen op Augusta National en won het 49ste Masters-toernooi met een voorsprong van twee slagen. Curtis Strange, Ray Floyd en Seve Ballesteros eindigden gezamenlijk op de tweede plaats.’

De yips

Als je ze hebt, dan heb je ze. Om ze vervolgens nooit meer kwijt te raken. We hebben het natuurlijk over de yips. Die bijna onbeschrijfelijke, onzichtbare ‘aandoening’ die een golfer niet te missen putts doet missen. Langer had ze al in het begin van zijn carrière. Hij probeerde tal van grips en kwam uiteindelijk op de lange putter uit. Toen die vanwege het verankeren werd verboden, stapte de Duitser over op het model waarbij de linkerhand in de buurt van het borstbeen zit. Dichtbij, zegt hij zelf. ‘Ik raak het borstbeen niet aan.’ Maar de kritiek verstomde nooit. ‘Ik ben de enige die het kan weten en ik kan iedereen verzekeren dat mijn hand mogelijk mijn shirt maar nooit mijn borstbeen raakt. Het is een zaak van eerlijkheid en integriteit. Ik zou niet met mijzelf kunnen leven als ik wist dat ik de regel overtrad.’

Mogelijk dat zijn sterke geloof daar een rol in speelt. ‘Toen ik in 1985 mijn eerste Masters won, zei ik in de laatste ronde op een gegeven moment goed hoorbaar op tv: “Jezus Christus, ik kan niet geloven dat ik vier slagen achter sta op Curtis Strange.” Ik heb daar veel brieven over gekregen. Mensen vroegen zich af hoe ik de naam van Jezus zo kon gebruiken. Dat gaf mij de kans om mijzelf te veranderen. Het was duidelijk dat ik iets miste in mijn leven. Ik had geen persoonlijke relatie met God of Jezus Christus.’

De analyticus

Er zijn maar weinig zaken die Bernhard Langer niet serieus aanpakt. Hij wist dat zijn grip te sterk was, maar wilde niet, zoals Nick Faldo, een jaar de tijd nemen om dat te veranderen. ‘Mijn coach, Willy Hoffmann, gaf mij het advies om mijn grips zo af en toe, stap voor stap, een paar millimeter zwakker te maken. Daar heb ik een paar jaar over gedaan.’

Tijdens The Open van 2006 op Royal Liverpool meldde Langer bij een van de vele equipmenttrucks dat er iets mis was met de loft van zijn putter. Een medewerker kwam tot de conclusie dat er een afwijking van een fractie van een graad was. Onzichtbaar voor het blote oog en eigenlijk onbelangrijk. Langer stond er echter op het aan te passen.

In 2004, tijdens de Ryder Cup in Detroit, was Langer Europa’s captain. Hij wist dat de par-3’s op Oakland Hills cruciaal waren. Samen met zijn assistenten was hij steeds op het juiste moment op de tees van deze holes om waardevolle informatie te geven. Dat was een belangrijk aspect van de enorme Europese overwinning: 18,5-9,5.

Nou vooruit, nog een paar details. Een nieuwe Amerikaanse caddie moest yards in meters omrekenen en vroeg aan Langer: ‘Een yard is toch 0,9 meter oftewel tien procent?’ ‘Nee,’ zei Langer fel, ‘een yard is o,91 meter. Tweehonderd yards is dus 182 meter en niet 180.’

Maar liefst 22 jaar (tot en met 2003) was de Engelsman Pete Coleman zijn caddie. Langer vertrouwde hem bijna blind en op zijn beurt was Coleman misschien wel de meest toegewijde caddie aan beide zijden van de oceaan. Dat vroeg ook om grote fysieke inspanningen. Er waren oefenronden dat Langer 28 stokken in zijn tas deed. ‘We hebben een mooie tijd gehad samen’, zei Coleman in 2003. ‘Maar dat kon alleen omdat het voor ons beiden een goede samenwerking was. Bernhard was en is zeer nauwgezet en onderzoekt alles tot in detail. Hij stelt alles ter discussie. Ik denk dat we in al die jaren nauwelijks een fout hebben gemaakt.’

Er is een anekdote die mogelijk niet waar is, maar die wel waar zou kunnen zijn. Tijdens een ronde gaf Coleman zijn speler een afstand vanaf een fairwaysprinkler tot aan de vlag. Langer: ‘Is dat vanaf de voor- of de achterkant van de sprinkler?’

Abonnee worden?

Het hele artikel is ook te lezen in Golfers Magazine 3. Het hele nummer lezen? Dat kan: ga nu naar de winkel en lees ook alle andere verhalen. Of beter nog: sluit een abonnement af en ontvang hét golftijdschrift van Nederland en België vanaf volgende maand thuis. Tien keer per jaar, 132 pagina's met alles wat je over jouw sport wilt weten.